MBA

Master of Business Administration

MBAمدل آمريکايى آموزش مديريت است. تقريبا اواخر قرن 19 و اوايل قرن 20 شکل گرفت و مخفف Master of Business Administeration است. BA را در ايران مديريت بازرگانى مى گوييم که سال هاست که در کشور وجود دارد. تفاوتى که با رشته هاى ديگر دارد اين است که MBA يک رشتة‌علمى نيست. يعنى درصد عمدة کسانى که اين رشته را مى خوانند نمى خواهند کار تحقيقى بکنند. بلکه هدفشان اين است که مهارت هاى مديريتى خودشان را افزايش دهند. فرقش با کارشناسى ارشد هاى ديگر اين است که رساله ندارد. به طور کلى اين رشته حالت تحقيقى ندارد و تنها توسعه مهارت است. و کارى که مى کند اين است که اگر فردى که متخصص است و مى خواهد مدير شود لازم را به او آموزش مى دهد. مثل حسابدارى ، بازاريابى ، اقتصاد، کامپيوتر و ... MBA در آمريکا شکل گرفت. به اين ترتيب که بعد از جنگ جهانى دوم که تقاضا براى مديرهاى خيلى حرفه اى بالا رفت. مهندسانى که در صنعت کار مى کردند مهارتهاى جديدى براى مديريت لازم داشتند. در حال حاضر طبق آخرين آمار000/60 نفر فارغ التحصيل MBA هستند. تا اوايل دهة 60 کشورهاى ديگر دنيا MBA نداشتند و شروع به ايجاد و گشترش اين رشته کردند. بعد از آمريکا ، انگلستان اولين کشورى بود که MBA را ايجاد کرد.

الان رشد MBA در آمريکا متوقف شده ولى در آسياى شرقى و در کشورهاى در حال توسعه رشد خوبى دارد. در دهة 90 ناگهان رشد فارغ التحصيلان MBA زياد شد. البته اخيرا از نظر آموزش رقباى ديگرى هم پيدا کرده. مثلا افراد را در داخل شرکت کاملا متناسب با نيازهاى شرکتشان آموزش مى دهند. بحث آموزش از راه دور هم باز يک رقيب MBA است. کسانى که MBA مى باشند وارد عرصه مديريت مى شوند و در سطوح مختلف مثل مدير توليد يا بازارياب يا مدير مالى مشغول به کار مى شوند يا نهايتا مدير عامل شرکت مى شوند. گروه دوم که شايد 9/9 درصد از فارغ التحصيلان MBA هستند وارد کار مشاوره مى شوند. برخى در شرکت هاى مشاورة مديريت (در ايران مثل سازمان مديريت صنعتى) کار مى کنند و گروهى به عنوان کارشناس مثلا تحليل گر مالى يا تحليل گر بازار يا متخصص نيروى انسانى در سازمان ها کار مى کنند بدون اينکه وارد کار اجرايى شوند. گروه سوم که درصد کمى هستند ممکن است ادامة تحصيل بدهند و دکترا دريافت کنند و استاد شوند. رويکردى کنونى دنيا، رويکرد کار آفرينى است به اين معنا که ما بايد فارغ التحصيلان MBA را تشويق کنيم تا خودشان کسب و کار راه بياندازند.

کسانى که در کار تجارت بوده و مدير هستند، بعد از مطالعه MBA ‌ احساس مى کنند مهارتشان بيشتر شده است. حقوق کسانى که MBA خوانده اند در آمريکا 5/3 برابر کسانى است که با همان تحصيلات و سن در موقعيت هاى ديگرى کار مى کنند. اين است که حقوق MBA رشد بيشترى مى کنند و مى توانند بهتر در سازمان ارتقا پيدا کنند يا ياد مى گيرند که بهتر پول دربياورند. وقتى MBA مى خوانيم ياد مى گيريم که چگونه بايد ارتباط برقرار کنيم يا چگونه بايد يک مسئله را حل کنيم. با پيچيدگى ها و سياست ها در داخل يک سازمان آشنا مى شويم. اين مباحث به هرحال به کسى که در سازمان به عنوان کارمند کار مى کند خيلى کمک مى کند که رشد موثرى داشته باشد.

ميانگين ماهانه درآمد فارغ التحصيلان MBA در ايران چقدر است؟

طبق آمارى که گرفتم فارغ التحصيلان MBA الآن 4 تا 5 برابر رشته هاى ديگر درآمد دارند. الآن يک فارغ التحصيل MBA تقريبا بين ساعتى 3500 تومان تا 30000 تومان دستمزد دارد. الآن بازار کار جالبى دارد ولى اگر فارغ التحصيل زياد شود اين درآمد کم مى شود، ولى به هرحال تجربه دنيا اين است که کسانى که MBA مى خوانند درآمدشان بالا است.

گرايش هاى MBA در دنيا و ايران چيست؟

MBA در طيفى از حوزه هاى عملياتى تا حوزه هاى تجارى گسترده مى شود. در ايران چيزى که به نام MBA درس داده مى شود با خارج کمى فرق دارد. در ايران گرايش هايى مثل مديريت تکنولوژى و مديريت اطلاعات و عمليات داريم که جايش در دانشکده هاى صنايع است. در آمريکا MBA به تجارت گرايش دارد. مهم ترين تمرکز آن روى بازاريابى و کارآفرينى است. و در کنار آنها گرايش منابع انسانى و سازماندهى است، MBA در ايران به آن طيف عملياتى نزديکتر است و در حوزه هاى مالى و بازاريابى ضعيف است.

به معنى دقيق رشته هايى مثل مديريت بازرگانى و مديريت صنعتى سال هاست در ايران وجود دارد. سازمان مديريت صنعتى حدود 12ـ10 سال پيش که MBA اجرايى را راه اندازى کرد اولين جرقه MBA بود. هرچند قبل از انقلاب يک دورة خيلى خوب MBA در مدرسه عالى مطالعات مديريتى داشتيم که الآن دانشگاه امام صادق شده است ، چند شرکت بزرگ بخش خصوصى با همکارى دانشگاه هاروارد آنجا را راه انداخته بودند. و يکى دو دانشگاه ديگر هم داشتند اين کار را مى کردند که ادامه پيدا نکرد. آنجا تقريبا 4 دوره فارغ التحصيل خيلى خوب داشت که اکنون آدم هاى برجسته اى در مديريت هستند. بعد از آن دوره MBA نداشتيم تا در دهة 70 که سازمان مديريت صنعتى مديريت اجرايى را با گرايش هايى مختلف مثل مديريت شهرى و بيمارستانى پايه گذارى کرد. کلمه MBA را عملا دانشگاه شريف معمول کرد. MBAيکى از پرطرفدارترين و پر سود ترين رشته هاى تحصيلى است و براى تحصيل در آن شما با هر مدرک ليسانسى مى توانيد در آزمون هاى مربوطه ثبت نام کنيد.

رشته MBA به دليل تفاوت هاى ماهيتى از ظاهر آسان و جذابى نسبت به ساير رشته هاى برخوردار است ولى در عمل براى موفقيت در کنکور و تحصيل در آن نيازمند توانمندى هاى هوشى و ذاتى خواهيد بود که مى تواند تضمين کننده موفقيت يا شکست شما در اين رشته باشد.

هدف از فراگيرى MBA

بگذاريد اين موضوع را با مثالى باز کنيم. شما حتما با نام آقاى قلمچى دارنده بزرگترين مرکز آموزش کنکور آشنا هستيد. قلمچى تا ده سال پيش يک دبير ساده رياضى و فيزيک بود که گاهى اوقات در ساعات فراغت از مدرسه به تدريس خصوصى مى پرداخت اما امروز با در آمد سالانه حدود 4 ميليارد تومان يکى از مشهورترين و پر درامد ترين افراد ايران است که نحوه درآمدش هم کاملا آشکار است و اتفاقا مردم با ميل و رقبت حاضر هستند به موسسه او پول بپردازند سوالى که مطرح مى شود اين است که چطور اين اتفاق مى افتد ؟چرا از ميان اين همه دبير فقط يک نفر مى تواند تا اين حد موفق عمل کند؟در واقع کار MBA همين است ام بى اى به شما به عنوان يک فرد عادى در هر تخصص و دانشى امکان مى دهد تا ذهن خود را متوجه خلاء ها , نيازها, شکاف ها و کمبودهاى بازار کنيد و بر اساس تکنيک ها و تاکتيک هايى که بازار و کسب و کار شما مى طلبد بهترين راه براى توسعه کسب و کار خود را پيدا کنيد و سهم خود را از بازار افزايش دهيد. مثالهايى ايرانى و خارجى از اين دست بسيار هستند هايدا بزرگترين Fast food زنجيره اى در ابتدا فقط يک ساندويچى ساده بود اما از همان ابتدا ايده اى بزرگ بود و يا ebay يک سايت معمولى بود ولى هم اکنون يکى از پر سود ترين سايت هاى اينترنتى دنياست.

MBA تا حد کمى به شما مى آموزد که در ايجاد يا توسعه يک کسب و کار چگونه اولين باشيد اما تا حد بسيارى به شما ياد مى دهد چگونه در کسب و کار خود و در بازار رقابتى بهترين باشيد.

بازار کار MBA

اگر به بازار کار MBA در ايران نظر بى افکنيم ايران حداقل تا 10 سال آينده نيازمند متخصصين اين رشته خواهد بود اين پيش بينى با توجه به تراکم زياد مهاجرت فارغ التحصيلان اين رشته از کشور براى کار يا ادامه تحصيل در خارج کشور و نياز شديد سازمان هاى بزرگ و اقتصادى و شرکت هاى دولتى و خصوصى که تعدادشان کم هم نيست بسيار با وسواس صورت گرفته است.

اما بازار کار MBA در خارج از کشور نيز از جايگاه مطلوبى برخوردار است و کشورهاى آمريکا و کانادا در جذب متخصصين اين رشته درنگ نمى کنند. از خاطر نبريد که بسيارى از دانشجويان اين رشته از همان ابتداى تحصيل دعوت به کار مى شوند.

ادامه تحصيل در MBA

براى ادامه تحصيل در مقطع دکتراى MBA بايد از ايران خارج شويد و در يکى از دانشگاههاى معتبر آمريکايى, کانادايى, استراليا ، مالزی و هند به تحصيل بپردازيد.

زمينه هاى فعاليت فارغ التحصيلان MBA

فارغ التحصيلان اين دوره با فراگيرى دانش و فنون مديريت قادر خواهند بود در زمينه هاى ذيل فعاليت نمايند:

اداره امور واحدهاى ستادى سازمانهاى توليدى و اجتماعى در جهت کمک به مديران اين سازمانها براى اداره مؤثرتر سازمانهاى خود

اداره و راهبرى مؤثر و کارآمد يک سازمان يا يک بخش تخصصى از آن نظير بخش هاى توليد، تحقيق و توسعه، مالى، فروش، پرسنلى و اطلاعات

ايجاد تحول در يک بخش تخصصى سازمان با تجديد تشکيلات، رويه ها و شيوه هاى ادارى آن بخش

کارآفرينى در يک سازمان براى شروع فعاليت هاى جديد يا ايجاد و اداره سازمانهاى جديد

طراحى تحول در کل يک سازمان و رهبرى و هدايت تحولات کلى بعد از کسب تجربيات مديريتى

اگر به بازار کار MBA در ايران نظر بيافکنيم ايران حداقل تا 10 سال آينده نيازمند متخصصين اين رشته خواهد بود . اين پيش بينى با توجه به تراکم زياد مهاجرت فارغ التحصيلان اين رشته از کشور براى کار يا ادامه تحصيل در خارج کشور و نياز شديد سازمان هاى بزرگ و اقتصادى و شرکت هاى دولتى و خصوصى که تعدادشان کم هم نيست بسيار با وسواس صورت گرفته است

اما بازار کار MBA در خارج از کشور نيز از جايگاه مطلوبى برخوردار است و کشور هاى آمريکا و کانادا در جذب متخصصين اين رشته درنگ نمى کنند. از خاطر نبريد که بسيارى از دانشجويان اين رشته از همان ابتداى تحصيل دعوت به کار مى شوند

کسانى که داراى مدرک MBA مى باشند وارد عرصه مديريت مى شوند و در سطوح مختلف مثل مدير توليد يا بازارياب يا مدير مالى مشغول به کار مى شوند يا نهايتا مدير عامل شرکت مى شوند. گروه دوم وارد کار مشاوره مى شوند. برخى در شرکت هاى مشاورة مديريت (در ايران مثل سازمان مديريت صنعتى) کار مى کنند و گروهى به عنوان کارشناس مثلا تحليلگر مالى يا تحليلگر بازار يا متخصص نيروى انسانى بدون اينکه وارد کار اجرايى شوند ، در سازمانها کار مى کنند. گروه سوم که درصد کمى هستند ممکن است ادامة تحصيل بدهند و دکترا دريافت کنند و استاد شوند. رويکردى کنونى دنيا، رويکرد کار آفرينى است به اين معنا که ما بايد فارغ التحصيلان MBA را تشويق کنيم تا خودشان کسب و کار راه بياندازند.

ضرورت و اهميت MBA

توسعه کشور و ارتقاء استاندارد زندگى در آن مستلزم بهبود و ارتقاء کيفيت مديريت در سازمانهاى اقتصادى و اجتماعى است. با بهبود مديريت است که ميتوان بهره ورى را افزايش داد و از ظرفيت ها و امکانات موجود کالا و خدمات بيشترى را توليد نمود و ظرفيت هاى زيادترى را بوجود آورد.

بهبود مديريت نيز مستلزم آگاهى و تسلط به دانش مديريت است. امروزه مديريت به عنوان يکى از شاخه هاى معرفت بشرى پيشرفت زيادى نموده است و آموزش و تحقيق در زمينه آن گسترش فراوانى يافته است . باتوجه به اهميت مديريت در رشد و ارتقاء سازمانها و جوامع، نظامهاى آموزش عالى کشورها آموزش و تحقيق در حوزه مديريت را از نظر کيفى و کمى به سرعت توسعه داده اند.

يکى از زمينه هاى بارز توسعه آموزش مديريت ايجاد رشته کارشناسى ارشد مديريت سازمان (MBA) در کشورهاى مختلف جهان است. اين رشته به سرعت نخست در امريکا و کشورهاى صنعتى و سپس در کشورهاى در حال توسعه موفق، گسترش يافته است .

همانطوريکه قبلا" ذکر شد، فارغ التحصيلان دوره هاى کارشناسى و مخصوصا" فارغ التحصيلان دوره هاى فنى و مهندسى وارد اين دوره شده و در يک آموزش فشرده و پرکار به فراگيرى دانش و فنون مديريت مى پردازند. ترکيب دانش تخصصى دوره کارشناسى و آگاهى و تسلط به دانش و فنون مديريت در دوره کارشناسى ارشد، از فارغ التحصيلان اين دوره مديران کارآمد و مؤثرى ميسازد که در افزايش کارآئى و رشد سازمانهاى اقتصادى - اجتماعى تأثير بسزايى دارند. به خاطر کسب همين توانائى هاست که در سه دهه اخير دوره هاى MBA در کشورهاى مختلف جهان به سرعت گسترش يافته و تنها در کشور آمريکا حدود 700 موسسه آموزش عالى دوره MBA ارائه ميدهند.

اگر مى خواهيد خود را قانع کنيد که چرا بايد MBA را انتخاب کنيد، کار دشوارى نخواهيد داشت. جايگاه MBA در دنياى امروز امکان ادامه تحصيل در برترين دانشگاههاى داخل و خارج را در اختيار شما قرار خواهد داد. در صورتى که زمينه شغلى مد نظر شما باشد، با توجه به اينکه اين رشته بسيار نوپاست و با استقبال شديد سازمانها نيز مواجه شده است مى توان بازار کار بکر و دست نخورده اى براى آن در نظر داشت، هرچند در آمريکا على رغم سابقه 80 ساله هنوز بازار کار بسيار وسيعى در اختيار فارغ التحصيلان قرار دارد. در ايران نيز آمارهاى فعلى نشان از تضمين شغل در آينده دارد. MBA قابليتهاى شما را وراى تخصصى که اکنون داريد توسعه خواهد داد و شما را به شخصى مبدل خواهد کرد که هيچ سازمانى قادرنخواهد بود به راحتى از روى تخصص شما عبور کند . اين نکته که قادر هستيد MBA را به عنوان رشته دوم همراه با رشته اصلى خود امتحان دهيد نيز قابل توجه است. هرچند MBA ارزشى وراى رشته هاى تخصصى و فنى در دنياى امروز دارد

چه کسانی برای این رشته اقدام نکنند

- اگر از ثروت خوشتان نمی آيد

- اگر روحيه رهبری نداريد و نمی خواهيد به دست آوريد و می خواهيد هميشه پيرو باشيد.

- اگر فکر می کنيد موفق شدن يا ثروتمند شدن شانسی است.

- اگر از شهرت خوشتان نمی آيد و يا قدرت ريسک معقول نداريد.

- اگر فکر می کنيد نمی توان بدون سرمايه و نفوذ يک شرکت بزرگ به وجود آورد.

و اگر باروحيه ای متواضع حاضر به تلاش برای رسيدن به اهداف متعالی نيستيد بهتر است در رشته ديگری ادامه تحصيل دهيد